Awarie są nadal najczęstszą przyczyną wypadków – i to nie tylko na budowach, ale również w przedsiębiorstwach. Szczególnie w branży konstrukcji i wykonawców pokryć dachowych ryzyko jest wysokie. Wypadki mają często poważne konsekwencje dla zdrowia. Jeśli pracownicy pracują na dużych wysokościach, to coraz częściej zdarzają się śmiertelne wypadki. Szacuje się, że rocznie w Niemczech ginie ok. 100 osób w wyniku upadku z wysokości podczas wykonywania obowiązków pracowniczych.
Wspomniane awarie są jednymi z najczęstszych przyczyn śmiertelnych wypadków. Poza konstrukcjami i pokryciami dachowymi ryzyko jest wysokie przy pracach z maszynami lub przy pracach konserwatorskich oraz przemysłowych. Ze względu na działania, które wymagają instalacji, poziom bezpieczeństwa osobistego w przypadku pracy na wysokości będzie odpowiednio zróżnicowany. Nawet rodzaj dachu wymaga zastosowania zupełnie innych środków ostrożności. Aby zapewnić ludziom urządzenia zabezpieczające, które są akceptowane i nie będą przeszkadzać w rutynowych działaniach, to wynik starannego planowania. Ale problematyka pracy na wysokościach również wymaga dobrej znajomości rzeczywistego środowiska pracy.
Ochrona przed upadkiem to rozsądny wymóg. W Niemczech określeniem zasad i przepisów zajmują się stowarzyszenia zawodowe. Specjalne środki ochronne w celu zapobiegania urazom są różne w zależności od branży i dziedziny – i tak przykładowo :
ochrona przed upadkiem przy pracach budowlanych jest regulowana przez BGV C22
ochrona przed upadkiem w pracy na dachu jest regulowana przez BGR 203
„Techniczne wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy i poruszania się”. Zgodnie z tą zasadą (norma DIN 4426) w miejscach pracy oraz miejscach ruchu muszą być przyrządy na właściwym miejscu, aby zapobiec katastrofie i wypadkowi osób – i to w przypadku upadku już w wysokości od 1m do następnego podłoża nośnego, jeżeli odstęp na odcinku ruchu jest mniejsza niż dwa metry. Na dachach spadzistych o nachyleniu około 20 stopni, a także na otwartej wodzie lub w miejscach podobnych, gdzie występuje niebezpieczeństwo katastrofy lub utonięcia, to w zasadzie już obowiązują środki bezpieczeństwa. Dodatkowo w zależności od różnych systemów ochrony przed upadkiem, obowiązują w Niemczech zarówno badania, jak i certyfikacja.
EN 795 określa jak systemy muszą być zaprojektowane i wyróżnia pięć klas :
KLASA A
Są to urządzenia znane również jako strukturalne punkty kotwiczące. Montuje się je w sposób stały na wszystkich rodzajach powierzchni – pionowych, poziomych, pochyłych takich jak ściany, kolumny, nadproża, sufity oraz wiele innych, pod dowolnym kątem w zależności od kierunku wykonywanej pracy.
KLASA B
Urządzenia klasy B zwane tymczasowymi przenośnymi punktami kotwiczącymi. Stosowane są przez techników, ponieważ można je łatwo przenieść i najczęściej szybko zamontować. Po prawidłowym montażu i podłączeniu z systemem łączącym za pomocą łącznika zgodnego z normą EN 362, linką bezpieczeństwa zgodną z normą EN 354, absorberem zgodnym z normą EN 355 oraz uprzężą spełniającą normę EN 362 (przy pracach w dostępie linowym dodatkowo-EN 358 i EN 813) stają się integralną częścią środków ochrony indywidualnej.
KLASA C
Do urządzeń klasy C zaliczamy elastyczne prowadnice poziome, nazywane potocznie liniami asekuracyjnymi. Coraz częściej można zauważyć linie klasy C na niższych budynkach w całych Niemczech. Systemy te buduje się najczęściej w celu zostawienia ich na czas nieokreślony. Stosuje się je praktycznie na wszystkich rodzajach budynków, konstrukcjach, zboczach i tym podobnych.
KLASA D
Urządzenia tej klasy są to stałe, sztywne systemy zabezpieczeń, produkowane w postaci szyn metalowych z dołączonych do nich specjalnych wózków. Wózki spełniają rolę łączników ze środkami ochrony indywidualnej i są połączone z szyną za pomocą specjalnych kompatybilnych punktów. Każda z szyn musi być zamontowana do podłoża za pomocą punktów, których wytrzymałość musi być nie mniejsza niż 10 KN w kierunku, w którym będą pracowały. Dodatkowo każda z szyn musi mieć odpowiednie zakończenia nie pozwalające na mimowolne wysunięcie się wózka.
KLASA E
Urządzenia w tej klasie są przeznaczone na duże poziome płaszczyzny i stosuje się je w przypadku braku możliwości ingerencji w konstrukcje. Nazywane są one bezwładnymi masami kotwiczącymi. Mają postać sztywnej lub elastycznej bryły, zaopatrzonej w uchwyty do podłączania systemu łączącego (łącznik, lonża+absorber, uprząż), wraz z którym tworzą pełny zestaw środków ochrony osobistej. Masy te spotykane są w najróżniejszych postaciach, od wypełnionych zbiorników wodą po skrupulatnie zaprojektowane systemy podzielone na kilka elementów ułatwiających transport całego systemu. Wybierając ten sposób pracy należy zawsze zwrócić uwagę na dobór podłoża, konstrukcję nośną oraz siły, jakie mogą oddziaływać w razie ewentualnego upadku.
Instalacja polega na ułożeniu masy w całości lub jej elementów, według określonego schematu producenta na powierzchni bez dodatkowego mocowania. Zainstalowana w ten sposób masa, swobodnie spoczywając- zastępuje punkt strukturalny wraz z punktem kotwiczącym.
Podstawowe zasady przy instalowaniu urządzeń klasy E to:
– odległość masy kotwiczącej od krawędzi płaszczyzny podłoża musi wynosić przynajmniej 2,5m
– spadek powierzchni podłoża, na którym ma zostać zainstalowane urządzenie nie może przekraczać 5 stopni
– powierzchnia nie może być oblodzona
– warunki jakie występują nie mogą sprzyjać oblodzeniu.
Ich zasada działania polega na powstrzymaniu spadania człowieka za pomocą łącznego działania sił bezwładności oraz siły tarcia o podłoże
Te wiążące przepisy w zakresie ochrony ludzi od wypadków zagrażających życiu powinny być stosowane nie tylko ze względu na odpowiedzialność w razie wypadku.
Przy zabezpieczaniu na wypadek upadku obowiązkiem jest zapewnić ochronę miejsca pracy. Właściciele budynków muszą zapewnić, że istnieją odpowiednie zabezpieczenia.
Wykonawca w trakcie prac budowlanych ma obowiązek zapewnić swoim pracownikom bezpieczną pracę. Ponadto architekci mają także obowiązek zapewnić odpowiednie środki bezpieczeństwa już w fazie projektowania i planowania. I to w taki sposób, że środki bezpieczeństwa są na miejscu budowy rzeczywiście realizowane. W tym celu są ustanawiani tzw. koordynatorzy bezpieczeństwa w takiej sytuacji, gdy na budowie przebywają pracownicy różnych pracodawców. Jednak zastosowanie wszystkie zaleceń może zdać się na nic, jeśli pracownicy nie stosują się do reguł i nie korzystają z istniejącego systemu bezpieczeństwa – brak akceptacji dla zasad bezpieczeństwa osób przemieszczających się stwarza duże obszary ryzyka.
Systemy ograniczające opieranie się zapewniają w swoim założeniu, że użytkownik nie może nawet zbliżyć się do odpowiednich krawędzi, aby nie spowodował katastrofy. Podczas pracy na dachu, oznacza to, że materiał łączący nie pozwala dekarzowi, mechanikowi czy sprzątającemu wyjść poza krawędź dachu. Należy jednak stosować się do reguł bezpieczeństwa, aby zminimalizować ryzyko upadku.
Źródło: Broszura Krajowego Urzędu Turyngii o bezpiecznej pracy i technicznej ochronie konsumentów „Zapobiegać upadkom”.